Zer da patriarkatua?
Patriarkatua jendarte antolakuntza oso bat da, sinbolikoa, etikoa, teorikoa, hizkuntzazkoa, kulturala, … milurtetan zehar kontzienteki edo inkontzienteki emakumezkoek gizonezkoengan jasandako boterearen adierazlea da. Sistema honek garapen luzea izan du, era ezberdinak erabiliz emakumezkoa era batean edo bestean zapaltzeko. Baina sistema honekin, emakumezkoak zein gizonezkoak daude inposatuta, jendarte patriarkarrak emakumezko zein gizonezkoei inposatzen dizkie bere baloreak, boterea gizonezkoei aginduz eta emakumezkoei gizonezkoen aginduak betetzera inposatuz.
Garai honetatik aurrera eraiki dena emakumezkoa zapalduz izan da: kultura, ezagutza, aurrerapen teknikoak, konkistak, asmakuntzak,… Emakumezkoak guzti honetan parte hartu izan dute, baina ez dira baloratuak izan. Honetaz gain, beste lan batzuk inposatu zaizkie eta gizonezkoei maitasuna eskaintzera behartuak izan dira.
Patriarkatuak eragiten duen zapalkuntzak irauten du nahiz eta sistema soziala, ekonomikoa, juridiko-politikoa edo ideologikoa, kultura eta garai ezberdinen arabera aldatu. Horregatik, zapalkuntza patriarkarra espezifikoa da, jendartea antolatzeko sistema jakin batean soilik gertatzen ez delako, klase zapalkuntzatik zuzenean ondorioztatzen ez delako eta gainditu ahal izateko harreman personal eta kolektibo berria eraikitzea ezinbestekoa da.
Espezifikoa izateaz gain, emakumeek jasaten duten zapalkuntza egiturazkoa ere bada, jendartearen oinarrizko egiturari dagokiolako, jendartearen antolaketaren esparru
Patriarkatua jendarte antolakuntza oso bat da, sinbolikoa, etikoa, teorikoa, hizkuntzazkoa, kulturala, … milurtetan zehar kontzienteki edo inkontzienteki emakumezkoek gizonezkoengan jasandako boterearen adierazlea da. Sistema honek garapen luzea izan du, era ezberdinak erabiliz emakumezkoa era batean edo bestean zapaltzeko. Baina sistema honekin, emakumezkoak zein gizonezkoak daude inposatuta, jendarte patriarkarrak emakumezko zein gizonezkoei inposatzen dizkie bere baloreak, boterea gizonezkoei aginduz eta emakumezkoei gizonezkoen aginduak betetzera inposatuz.
Garai honetatik aurrera eraiki dena emakumezkoa zapalduz izan da: kultura, ezagutza, aurrerapen teknikoak, konkistak, asmakuntzak,… Emakumezkoak guzti honetan parte hartu izan dute, baina ez dira baloratuak izan. Honetaz gain, beste lan batzuk inposatu zaizkie eta gizonezkoei maitasuna eskaintzera behartuak izan dira.
Patriarkatuak eragiten duen zapalkuntzak irauten du nahiz eta sistema soziala, ekonomikoa, juridiko-politikoa edo ideologikoa, kultura eta garai ezberdinen arabera aldatu. Horregatik, zapalkuntza patriarkarra espezifikoa da, jendartea antolatzeko sistema jakin batean soilik gertatzen ez delako, klase zapalkuntzatik zuzenean ondorioztatzen ez delako eta gainditu ahal izateko harreman personal eta kolektibo berria eraikitzea ezinbestekoa da.
Espezifikoa izateaz gain, emakumeek jasaten duten zapalkuntza egiturazkoa ere bada, jendartearen oinarrizko egiturari dagokiolako, jendartearen antolaketaren esparru
guztietan, maila ekonomiko, politiko eta ideologikoan gauzatzen delako eta bizitza eremuan gertatzen delako (bai pribatuan bai publikoan).
Emakumeak subsidiariotasun egoera berrietara zokoratzen ari da, sistema kapitalista patriarkarrak. Emakumeak, sektore produktiboan barneratu izana emakumeen borroka eta sistemaren aurrerapausu gisa saltzen diguten arren, eremu publiko horretan, emakumeak bigarren plano batean kokatuak dira. Oraindik ere errealitate bat dira: lan berdina egiteagatik emakumeak gutxiago kobratzea, hirugarren sektorean kontzentratzea, lan baldintza okerrenak izatea, …
Patriarkatuaren ideologian ez dira sekulako aldaketarik eman. Ideologia hau ez da aldatu, bere ageriko formatean baino ez. Kapitalismoak, patriarkatuak inposatutako baldintza berrietara egokitzen joan da, genero ezberdintasunen ustiaketa ekonomiko handiago baten bila. Aldaketak, legislazioaren parte batean eman dira, baina ez estereotipoetan edo eremu ideologikoan, nahiz eta diskurtso sozialaren eremuan, aldaketaren sentsazioa eman.
Testuinguru sozial honetan diseinatzen da hezkuntza sistema, eta berebat, bere hierarkizazio sexista bertan islatuko da, garai historikoaren arabera moduak aldatuz. Europan XVI. mendera arte debekatua egon zen emakumezkoek hezkuntzan parte-hartzea. XVI. mendetik XIX. mendera nesken heziketa oso mugatua zen: emazte eta ama izateko hezten ziren, hori baitzen gizarte sexistak ezartzen zien rola. Frantses Iraultzaren ondoren emakumeak euren artean antolatzen eta Mugimendu Feminista eratzen hasi ziren. Horrela, gizarteko esparru guztietan bizi zituzten egoera komunak elkarrekin aztertzen hasi ziren. Bizi zuten egoeraren azterketa eginez hauteman zuten nola manipulatzen ziren emakumeen kolektiboaren bizitza, gorputza, lana eta abar gizartean aurrez ezarritako helburuen arabera. Emakumezkoen egoera orokorraren jabetze honetatik abiatuta, hori nola gertatzen zen aztertzen hasi ziren, eta baita hezkuntzan ere. Hezkuntza sisteman nesken egoera nolakoa zen berrikusten hasi ziren, eta lehenago baino uste gehiagorekin hasi ziren aldarrikatzen emakume guztiek hezkuntzarako zuten eskubidea. Praktikoki XX. mendean lortu zen sozialki, azkenik, emakumeek hezkuntza sisteman sartzeko zuten eskubidea onartzea. Eta hori, zenbait emakumeren aldarrikapenen presioaren ondorioz lortu zen.
Emakumeak subsidiariotasun egoera berrietara zokoratzen ari da, sistema kapitalista patriarkarrak. Emakumeak, sektore produktiboan barneratu izana emakumeen borroka eta sistemaren aurrerapausu gisa saltzen diguten arren, eremu publiko horretan, emakumeak bigarren plano batean kokatuak dira. Oraindik ere errealitate bat dira: lan berdina egiteagatik emakumeak gutxiago kobratzea, hirugarren sektorean kontzentratzea, lan baldintza okerrenak izatea, …
Patriarkatuaren ideologian ez dira sekulako aldaketarik eman. Ideologia hau ez da aldatu, bere ageriko formatean baino ez. Kapitalismoak, patriarkatuak inposatutako baldintza berrietara egokitzen joan da, genero ezberdintasunen ustiaketa ekonomiko handiago baten bila. Aldaketak, legislazioaren parte batean eman dira, baina ez estereotipoetan edo eremu ideologikoan, nahiz eta diskurtso sozialaren eremuan, aldaketaren sentsazioa eman.
Testuinguru sozial honetan diseinatzen da hezkuntza sistema, eta berebat, bere hierarkizazio sexista bertan islatuko da, garai historikoaren arabera moduak aldatuz. Europan XVI. mendera arte debekatua egon zen emakumezkoek hezkuntzan parte-hartzea. XVI. mendetik XIX. mendera nesken heziketa oso mugatua zen: emazte eta ama izateko hezten ziren, hori baitzen gizarte sexistak ezartzen zien rola. Frantses Iraultzaren ondoren emakumeak euren artean antolatzen eta Mugimendu Feminista eratzen hasi ziren. Horrela, gizarteko esparru guztietan bizi zituzten egoera komunak elkarrekin aztertzen hasi ziren. Bizi zuten egoeraren azterketa eginez hauteman zuten nola manipulatzen ziren emakumeen kolektiboaren bizitza, gorputza, lana eta abar gizartean aurrez ezarritako helburuen arabera. Emakumezkoen egoera orokorraren jabetze honetatik abiatuta, hori nola gertatzen zen aztertzen hasi ziren, eta baita hezkuntzan ere. Hezkuntza sisteman nesken egoera nolakoa zen berrikusten hasi ziren, eta lehenago baino uste gehiagorekin hasi ziren aldarrikatzen emakume guztiek hezkuntzarako zuten eskubidea. Praktikoki XX. mendean lortu zen sozialki, azkenik, emakumeek hezkuntza sisteman sartzeko zuten eskubidea onartzea. Eta hori, zenbait emakumeren aldarrikapenen presioaren ondorioz lortu zen.
Sistemak, hainbat moldaketa egin ditu, emakumeak bigarren mailako herritar izaten jarraitzeko. Subsidiariotasun egoera batean mantendu daitezen. Sistemak bere biziraupenerako horrela behar du, sexuaren araberako lan banaketa iraunarazi behar du, horrek eramaten duelako sistema sustengarria izatera.
Hezkuntzaren barruan emakumearen zeregina arlo desberdinetan banatzen da, eta horietan bere presentzia finkatu eta areagotzeko planteamenduak daude. Hezkidetza da landu behar den esparru bat, eta kezka desberdinak daude gai horren inguruan.
Hezkuntza politika gizonezkoen ikuspegitik antolatua dago. Sexuaren araberako banaketan oinarritzen den egungo jendarte ereduak emakumeen zapalketa ezarri, iraunarazi eta estali egiten du. Eginkizun honetan Hezkuntza Sistema ezinbesteko tresna bilakatu da.
Jendartean ematen den sexu bazterketa Hezkuntza Sisteman islatzen da: antolaketan, irakaskuntza jardueran edota elkarbizitzan. Mundu akademikoari dagokionez, zientzia eta ezagupen ofizialean emakumeak ez dira existitzen, beren izatea ukatu egiten da. Euskal Hezkuntza Sistemaren erronka, aldiz, emakumeen esku-hartze soziala (kulturan, zientzian, politikan, eguneroko bizitzan...) berreskuratzea eta zabaltzea litzateke. Gure kulturaren iraupena eta transmisioa bermatu beharko ditu.
Lana eta enplegu kontzeptuen arteko disoziazioa gero eta handiagoa da. Emakumezkoen kasuan, gehiengoak betetzen duen etxe familiarekiko lanaren errekonozimendu ekonomiko zein sozialaren eza dakartza.
Jendarte mailan eta lan merkatuan ematen den sexuaren araberako lan banaketa hori Hezkuntza Sisteman ere ematen da. Alde batetik, prestigio eta soldata gutxien duten lanpostuetan aurkitzen dira emakumeak, goi mailako kargu eta erabaki guneetatik at. Bestetik, baldintza estruktural hauekin batera transmititzen diren boterearekiko harremanak, itxaropenak eta balorapenak.
Hezkuntzaren barruan emakumearen zeregina arlo desberdinetan banatzen da, eta horietan bere presentzia finkatu eta areagotzeko planteamenduak daude. Hezkidetza da landu behar den esparru bat, eta kezka desberdinak daude gai horren inguruan.
Hezkuntza politika gizonezkoen ikuspegitik antolatua dago. Sexuaren araberako banaketan oinarritzen den egungo jendarte ereduak emakumeen zapalketa ezarri, iraunarazi eta estali egiten du. Eginkizun honetan Hezkuntza Sistema ezinbesteko tresna bilakatu da.
Jendartean ematen den sexu bazterketa Hezkuntza Sisteman islatzen da: antolaketan, irakaskuntza jardueran edota elkarbizitzan. Mundu akademikoari dagokionez, zientzia eta ezagupen ofizialean emakumeak ez dira existitzen, beren izatea ukatu egiten da. Euskal Hezkuntza Sistemaren erronka, aldiz, emakumeen esku-hartze soziala (kulturan, zientzian, politikan, eguneroko bizitzan...) berreskuratzea eta zabaltzea litzateke. Gure kulturaren iraupena eta transmisioa bermatu beharko ditu.
Lana eta enplegu kontzeptuen arteko disoziazioa gero eta handiagoa da. Emakumezkoen kasuan, gehiengoak betetzen duen etxe familiarekiko lanaren errekonozimendu ekonomiko zein sozialaren eza dakartza.
Jendarte mailan eta lan merkatuan ematen den sexuaren araberako lan banaketa hori Hezkuntza Sisteman ere ematen da. Alde batetik, prestigio eta soldata gutxien duten lanpostuetan aurkitzen dira emakumeak, goi mailako kargu eta erabaki guneetatik at. Bestetik, baldintza estruktural hauekin batera transmititzen diren boterearekiko harremanak, itxaropenak eta balorapenak.
erabakiorrak dira zapalketa areagotzen, eta baita aukerak mugatzen ere.
Hezkuntza formalean zein ez-formalean, sexuaren arabera emakumeari egokitu zaizkion rol eta paperak transmititzen dizkigute. Hezkuntza prozesuan familia eta eskola zutabe nagusiak ere badira, hauetatik jasotzen dute arrakasta izateko beharrizko duten neska eredua: balore maskulinoak dituen emakumea (konpetitiboa, independentea, iniziatibaduna, gogorra, ausarta,…), emakume enpresaria, sexia, sensuala,…
Jarrerak, rol banaketa, baloreak, ordezkaritza, inplikazioa, iritzia sortzeko eta agertzeko aukera, arduren banaketa, erabakiak hartzeko prozedura... aztertu eta eraldatzeko erantzunkizuna dugu sexu bazterketa gaindituz joateko. Irakaskuntza arloan ere, baldintzak jarri eta bitartekoak garatu behar dira gaur egun asmoak, borondateak eta egitasmoak direnak praktika objektibo bihur daitezen.
Jendarte parekide eta justu baten bidean, hezkuntzak pertsona osoak sortu beharko lituzke. Hau da, ezaugarri positiboak pertsona guztiek, eme eta arrek, garatzen ditugula bermatu behar du eskolak. Hori lortzeko, hezkuntza hezkidetzailea beharko dugu eskoletan. Hezkidetza, pertsonen banakotasun eta berezitasunen arabera, hau da, generotik at egiten den hezkuntza da. Hau da, irizpide sexistak (gizon eta emakumeei egokitutako rol, balio, portaerak,…) kontuan hartu barik hezitzea.
Hezkuntza formalean zein ez-formalean, sexuaren arabera emakumeari egokitu zaizkion rol eta paperak transmititzen dizkigute. Hezkuntza prozesuan familia eta eskola zutabe nagusiak ere badira, hauetatik jasotzen dute arrakasta izateko beharrizko duten neska eredua: balore maskulinoak dituen emakumea (konpetitiboa, independentea, iniziatibaduna, gogorra, ausarta,…), emakume enpresaria, sexia, sensuala,…
Jarrerak, rol banaketa, baloreak, ordezkaritza, inplikazioa, iritzia sortzeko eta agertzeko aukera, arduren banaketa, erabakiak hartzeko prozedura... aztertu eta eraldatzeko erantzunkizuna dugu sexu bazterketa gaindituz joateko. Irakaskuntza arloan ere, baldintzak jarri eta bitartekoak garatu behar dira gaur egun asmoak, borondateak eta egitasmoak direnak praktika objektibo bihur daitezen.
Jendarte parekide eta justu baten bidean, hezkuntzak pertsona osoak sortu beharko lituzke. Hau da, ezaugarri positiboak pertsona guztiek, eme eta arrek, garatzen ditugula bermatu behar du eskolak. Hori lortzeko, hezkuntza hezkidetzailea beharko dugu eskoletan. Hezkidetza, pertsonen banakotasun eta berezitasunen arabera, hau da, generotik at egiten den hezkuntza da. Hau da, irizpide sexistak (gizon eta emakumeei egokitutako rol, balio, portaerak,…) kontuan hartu barik hezitzea.
Bideo honetan, ikus dezakegu zelan rol banaketa familia barnean ere ematen den:
No hay comentarios:
Publicar un comentario